Często w rozmowach słyszę to pytanie. Ja zdiagnozowałam się 3 lata temu, kiedy zaczęłyśmy pracować nad SPEKTRUM WRAŻLIWOŚCI. Wraz z nabywaniem wiedzy zaczęłam łączyć fakty: wycofanie emocjonalne, absolutna nadwrażliwość sensoryczna, wybiórczość pokarmowa, fiksowanie się na pewnych rzeczach itd. Pamiętałam też z czym mierzyli się moi rodzice jak chodziłam do szkoły i dorastałam.
Połączenie tych punktów dało mi odpowiedzi na pytania, które rozwiązały wiele kwestii towarzyskich i życiowych. Znajomi, którzy słyszą o mojej diagnozie mówią zawsze: „Teraz rozumiem dlaczego wtedy tak zrobiłaś, coś powiedziałaś…”, ale fakt, że wiem z czego wynikały pewne moje zachowania to przełom życiowy przede wszystkim dla mnie. Podzielę się tu oprócz własnych przemyśleń garścią informacji merytorycznych, które warto znać.
Autyzm – krótka historia
Zaczynając od samego słowa „autyzm”, jest ono pochodzenia greckiego (autos) i oznacza ‘sam’. Pierwszy kliniczny/medyczny opis autyzmu pochodzi z początku XIX w. i zawdzięczamy go francuskiemu lekarzowi Itardowi. Jednak za „ojca autyzmu” uważa się amerykańskiego psychiatrę Leo Kannera, który w 1943 r., w artykule pt. “Autistic disturbances of affective contact” opisał 11 przypadków dzieci, charakteryzujących się takimi cechami, jak: brak zdolności do nawiązywania relacji z innymi ludźmi, zaburzeniami w komunikacji werbalnej, zachowaniami stereotypowymi.
Zespół tych objawów Kanner określił jako autyzm wczesnodziecięcy. W 1944 r. austriacki pediatra Hans Asperger opisał przypadki kliniczne osób, które ujawniały dziwne obsesje oraz u których występowały zaburzenia w relacjach z ludźmi. Jednak posługiwanie się mową pozostawało prawidłowe, w przeciwieństwie do przypadków pacjentów opisywanych przez Kannera.
Czym zatem jest autyzm u dziecka?
W latach mojego dzieciństwa (lata 80-te) w Polsce to nie był czas, w którymś ktoś słyszał o zespole Aspergera i autyzmie jako takim. Dzieci podobne do mnie określano mianem „niegrzecznych”, a z tego się przecież wyrasta.
Moi rodzice na szczęście podjęli inne działania wobec moich przeróżnych trudnych zachowań i ich wysiłek włożony w wychowanie ukształtował mnie jako człowieka, który dobrze sobie poradził w życiu, ale o tym w innym wpisie. Autyzm określany jest jako całościowe zaburzenie rozwoju okresu wczesnodziecięcego, charakteryzujące się problemami w interakcjach społecznych, trudnościami w komunikacji np. opóźnieniem w rozwoju mowy lub jej brakiem, ograniczonymi albo uporczywymi zachowaniami i zainteresowaniami. I ten stan nazywany jest zaburzeniem ze SPEKTRUM AUTYZMU (ASD).
Jakie są przyczyny autyzmu dziecięcego?
Naukowcy pomimo ogromnej liczby badań nad przyczyną autyzmu (etiologią) nie potrafią w pełni wyjaśnić czym jest autyzm – dawniej nazywany przez Kannera autyzmem dziecięcym/wczesnodziecięcym.
Na początku badań nad autyzmem przeważał pogląd o psychogennym pochodzeniu tego zaburzenia. Twórcą tej teorii był Leo Kanner, który uważał, że za wystąpienie objawów autyzmu odpowiadają nieprawidłowe relacje zachodzące pomiędzy niemowlęciem a „zimną”, odrzucającą postawą matki. Jednak po kilku latach twórca autyzmu wycofał się z tej teorii – ale ta opinia pozostała w społecznym obiegu. Choć mamy 2022 rok można usłyszeć, że autyzm jest związany ze sposobem wychowania…
Uważam te opinie za skrajnie krzywdzące wobec matek, które i tak mają przed sobą trudne zadanie wychować dzieci na samodzielnych i fajnych ludzi. Dlatego też stworzyłyśmy dwa przewodniki filmowe pt. „Rodzic jest najważniejszy”, które obalają te mity i wspierają matki, które w nowej sytuacji (po diagnozie) mogą czuć się zagubione i źle oceniane.
Kolejny z autorów prowadzących badania nad etiologią autyzmu – Tinbergen – uważał, że zachowania autystyczne mogą pojawić się w przebiegu normatywnego rozwoju i są wynikiem reakcji dziecka na silny lęk przed otaczającym je światem zewnętrznym. Zachowania autystyczne utrwalają się wówczas, gdy poczucie bezpieczeństwa w relacji z matką jest słabe lub niewykształcone. Do tzw. czynników autystycznogennych według Tinbergena należą te, które są związane z postępem cywilizacji: migracja, urbanizacja, zmiana modelu rodziny, „samotność” matki w okresie ciąży i połogu.
Mnie bardzo odpowiada i bliska mojemu serca jest ta teoria i spojrzenie na autyzm, ale czekam na pojawiające się badania i ich rozwój.
Dziś teorie o psychologicznych uwarunkowaniach autyzmu, sprzed 80 laty zostały odrzucone przez większość badaczy. Od lat 90. XX wieku w neurobiologii autyzmu dużą uwagę przywiązuje się do zaburzeń funkcjonowania neuronów lustrzanych, ale też innej budowie mózgu osób z autyzmem. Badania ostatnich lat dotyczące etiologii autyzmu są ukierunkowane na poszukiwanie genetycznego podłoża autyzmu. Stwierdzono na przykład, że na wystąpienie objawów autyzmu możliwy wydaje się wpływ kilku genów zlokalizowanych na chromosomach 2, 7 i 16. Autyzm jest obecnie rozważany jako zaburzenie wieloczynnikowe, będące wynikiem interakcji pomiędzy genami i środowiskiem.
Czynniki środowiskowe, określane ogólnie jako całe spektrum wpływów pozagenetycznych, oddziaływają na zdrowie człowieka jeszcze przed zapłodnieniem, jak i przez całe życie, zarówno prenatalne jak i postnatalne. Jeszcze do 2021 roku – w Polsce i Europie wśród innych zaburzeń mieszczących się w SPEKTRUM AUTYZMU (ASD) były wliczane:
- autyzm dziecięcy;
- autyzm wczesnodziecięcy;
- zespół Aspergera;
- mutyzm wybiórczy;
- dziecięce zaburzenia dezintegracyjne (zespół Hellera);
- całościowe zaburzenia rozwojowe.
Specjaliści podkreślają, że u niektórych dzieci z autyzmem objawy mogą występować od urodzenia, podczas gdy inne mogą rozwijać się w miarę wzrastania. Autyzm ma również powiązania z innymi schorzeniami, takimi jak padaczka. Z analizy dzisiejszych badań przede wszystkim z wykorzystaniem neuroobrazowania nie można stwierdzić, że autyzm pozostaje w związku z konkretną lokalizacją uszkodzeń w mózgu. Ale widać w nich, że mózg osób z ASD inaczej „pracuje”.
W tym miejscu warto posłuchać bardzo interesującej rozmowy na naszym Instagramie, którą przeprowadziła Bernadetta (moja wspólniczka – bio na stronie) z kierowniczką zespołu badawczego działającego na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego „MindLab” , dr Agnieszką Plutą o mózgu człowieka ze SPEKTRUM AUTYZMU.
Czym charakteryzuje się SPEKTRUM AUTYZMU i jakie objawy możecie zaobserwować u swoich dzieci?
- problemy w funkcjonowaniu społecznym – czyli np.: brakiem chęcią zabawy z innymi;
- zaburzenia w mówieniu;
- ograniczonymi i powtarzający się wzorcami zainteresowań i aktywności – np.: częstymi rutynowymi i powtarzalnymi zachowaniami.
W związku z tym, że komunikacja jest jedną z najważniejszych umiejętności człowieka pozwalającą funkcjonować w życiu, znajdziecie w naszych kursach trzy dedykowane odcinki o komunikacji, przygotowane dla rodziców.
W rodzinach, w których dzieci mają trudności w porozumiewaniu, udana komunikacja wymaga wielu starań ze strony rodziców. Mnożą się wątpliwości i pytania. Od czego zacząć? Na czym się skupić, gdy dziecko nie mówi? Co zrobić, gdy jego komunikacja jest monologiem i trudno mu nawiązywać kontakty z rówieśnikami? Na te i wiele innych pytań znajdziecie tam odpowiedzi. Jeśli jakichś informacji Wam zabraknie zapraszamy do kontaktu mailowego, czy telefonicznego.
A jakie objawy świadczyć mogą o autyzmie?
Przede wszystkim w obserwacji wspierajcie się wiedzą o etapach rozwoju dzieci. W tak zwanych krokach milowych, znajdziecie informacje co dziecko powinno umieć robić w określonym wieku. Ale nie każdy objaw jest oznaką autyzmu. Niektóre objawy mogą wynikać z choroby, osłabienia i nie świadczą o SPEKTRUM AUTYZMU. Dlatego tak ważny jest kontakt ze specjalistami, którzy pomogą wam w jego rozpoznaniu.
U niektórych dzieci z autyzmem objawy mogą występować od urodzenia już w 6 miesiącu życia, podczas gdy inne mogą rozwijać się w miarę wzrastania. Proces diagnozy SPEKTRUM AUTYZMU najczęściej obserwuje się u dzieci pomiędzy 2-3 rokiem życia, ponieważ wówczas zwiększa się stopień nasilenia objawów i rodzice częściej je dostrzegają. Specjaliści namawiają do jak najwcześniejszej analizy i diagnozy autyzmu, bo wczesna diagnoza daje wielkie efekty. A to z kolei wiąże się z pogłębioną obserwacją dziecka i odczytywania niepokojących sygnałów. Rodzice szczególną uwagę powinni zwrócić na obserwację i analizę zachowań dziecka, komunikację ze środowiskiem i ogólny rozwój – patrząc na tzw. kroki milowe.
Objawy autyzmu można rzetelnie potwierdzić w procesie stawiania diagnozy, a opiera się ona na opinii kilku specjalistów i niestety jest żmudnym procesem, m.in. psychologa, pedagoga, logopedy i lekarza psychiatry. Dlatego zwracajcie uwagę na te podstawowe objawy autyzmu, ale koniecznie diagnozujcie swoje dzieci :
- unikanie kontaktu wzrokowego z innymi osobami;
- brak gaworzenia jako niemowlę;
- brak reakcji na imię;
- opóźniony rozwój umiejętności mowy;
- trudności z podtrzymaniem konwersacji;
- często powtarzane zwroty;
- pozorna trudność wyrażaniu własnych uczuć.
- przesadne zainteresowanie się danym tematem i oddanie się temu do reszty, np. samochodami, rozkładami jazdy komunikacji miejskiej;
- zajmowanie się konkretnymi przedmiotami, zabawkami lub elementami wyposażenia gospodarstwa domowego;
- angażowanie się w powtarzające się ruchy, takie jak kołysanie;
- ciągłe porządkowanie rzeczy, układanie rzeczy w sposób przesadny.
A co się dzieje po otrzymaniu diagnozy?
Rodzice potrzebują wsparcia i dlatego stworzyłyśmy nasz projekt SPEKTRUM WRAŻLIWOŚCI, publikujemy wartościowe treści dla nich w mediach społecznościowych.
Tu warto podkreślić, że autyzm nie jest chorobą, a tak często błędnie się go określa, dlatego właśnie nie leczy się SPEKTRUM AUTYZMU.
Najważniejsze jest szybkie rozpoznanie i wdrożenie terapii we współpracy ze specjalistami: neurologiem, psychiatrą, psychologiem i logopedą. Nie ma jednak konkretnego sposobu, aby mózg osoby ze SPEKTRUM AUTYZMU nagle zaczął pracować w taki sposób, jak u osób neuronormatywnych.
Jestem szczęśliwa, że z Bernadettą możemy wspierać rodziny z dziećmi w spektrum naszą wiedzą i doświadczeniem. Zależy mi osobiście na tym, żeby nikt nie był zmuszony przechodzić tej trudnej drogi, którą przechodzili moi rodzice.
