Zaczęłyśmy z Bernadettą pracę nad SPEKTRUM WRAŻLIWOŚCI, kiedy jeszcze nie byłam zdiagnozowana. Ilość informacji, którą zdobyłam przy pracy nad projektem pozwoliła mi przyjrzeć się sobie i swoim zachowaniom inaczej. Zaczęły mi się łączyć kropki i stwierdziłam, że to jest odpowiedź na wiele pytań, które miałam przez lata. Diagnoza mnie uwolniła od niepewności co się dzieje w moim życiu i poczułam ogromną ulgę. Teraz po tych kilku latach specjalnie poruszam temat spektrum autyzmu w odniesieniu do tego co funkcjonuje w społecznym obiegu…

Do tej pory spotykałam się z różnymi określeniami: ja mam Asa, ja mutyzm wybiórczy, a moje dziecko autyzm dziecięcy. Od razu była sugestia, że ktoś jest mądrzejszy, ktoś lepszy, ktoś gorszy, ktoś ma większe szanse a ktoś mniejsze …… dlatego teraz mówimy o zaburzeniach spektrum autyzmu i kłopotach w funkcjonowaniu i to jest jak dla mnie fajniejsze rozwiązanie. Zatem co to znaczy zespół Aspergera?

Co to jest zespół Aspergera?

Zespół Aspergera (ang. Asperger’s Syndrome, AS) to zaburzenie, które po raz pierwszy opisał lekarz pediatra, Hans Asperger. Od razu dodam – to nie jest choroba Aspergera. Ciągle takich opinii w internecie jest niestety dużo. Zauważył on, że pomimo prawidłowej mowy i dobrze rozwiniętych zdolności poznawczych, dzieci mają duży problem w kontaktach społecznych. Warto wiedzieć, że podobne objawy zauważono również u samego Hansa Aspergera i to już w wieku dziecięcym, a pierwszą nazwą, którą nadał on omawianemu syndromowi była „psychopatia autystyczna”. Zespół Aspergera należy do grupy zaburzeń określanych od 2013 mianem „spektrum zaburzeń autystycznych”. Objawiają się one m.in. brakiem zrozumienia społecznego, ograniczonymi umiejętność prowadzenia rozmowy oraz ogromnym zainteresowaniem jednym konkretnym tematem.

Zespół Aspergera przyczyny ogólne

Klinicyści opisywali zespół Aspergera jako nietypowy profil umiejętności definiujący zespół Aspergera, teraz odchodzimy od tej nazwy. Sama nazwa pojawiła się dopiero pod koniec XX wieku. Posługiwano się tym terminem diagnostycznym „zespół Aspergera” dzięki pracy i niezwykłym wynikom doktora Hansa Aspergera, o czym już wspominałam. Zauważył on, że niektóre dzieci, które trafiły do jego kliniki miały bardzo podobne cechy osobowości i zachowania. Asperger nie określał ich jako zaburzenie psychiczne.

Zaobserwował, że dojrzałość społeczna i myślenie społeczne rozwijają się u nich z opóźnieniem, a na każdym etapie rozwoju pewne aspekty ich umiejętności społecznych są dość nietypowe. Dzieci te z trudem nawiązywały przyjaźnie, a ich rówieśnicy często im dokuczali, wykazywały trudności w komunikacji werbalnej i niewerbalnej, a zwłaszcza w konwersacyjnych aspektach języka. Dzieci używały języka w sposób pedantyczny, u niektórych występowała nietypowa prozodia (prozodia określa sposób, w jaki przekazujemy komunikat werbalny), która wpływała na ton i wysokość głosu oraz inny rytm wypowiedzi. Gramatyka i słownictwo były stosunkowo rozwinięte. Ponadto Asperger zauważył i opisał, że jego mali pacjenci mają też kłopot z wyrażaniem i kontrolowaniem emocji oraz skłonność do intelektualizowania. Na podstawie jego wiedzy wyodrębniono konkretne objawy zespołu Aspergera u dzieci.

Zespół Aspergera – objawy u dzieci i nastolatków

U dzieci można go rozpoznać na podstawie takich objawów, jak:

• brak chęci do nawiązywania kontaktów z rówieśnikami,
• trudności w nawiązywaniu kontaktów,
• chęć przebywania raczej w towarzystwie dorosłych niż dzieci,
• brak chęci angażowania się w zabawy z rówieśnikami,
• brak potrzeby dzielenia się z innymi ludźmi swoimi doświadczeniami,
• trzymanie się sztywnych rytuałów,
• narzucanie innym określonych rytuałów,
• problemy z właściwym zachowaniem się w określonych sytuacjach.
• posiadanie ograniczonych zainteresowań,
• problemy z utrzymywaniem bliskiego kontaktu fizycznego.

Dzieci z zespołem Aspergera często bardzo wcześnie wykazują zainteresowanie określoną dziedziną, np. geografią czy historią i widać to już w wieku przedszkolnym.

Czasem obsesyjnie pasjonują się również nietypowymi zagadnieniami, np. rozkładami jazdy pociągów czy też częściami od samochodów. Często swoje pasje rozwijają także w okresie dorosłości i stają się one fundamentem ich kariery zawodowej.

W szkole o dzieciach z zespołem Aspergera często mówi się jako o osobach żyjących we własnym świecie. Często mówi się również, że dzieci te zachowują się niemal jak „mali dorośli”. Nie potrafią we właściwy sposób interpretować sytuacji społecznych i reagują na nie niekiedy w ekscentryczny sposób, mogą być przez to niezrozumiani przez własnych rówieśników. Dlatego też częściej wolą nawiązywać relacje w Internecie, gdzie mogą znaleźć osoby o podobnych zainteresowaniach. Ważne jest również to, że w sieci rozmowy w większości opierają się na prostym przekazie, dzięki czemu pozostaje mniej miejsca na niejasności i niewłaściwą interpretację.

W rozmowach ze znajomymi często słyszę, że „nasze ASY” to zrobiły czy tamto. Uważam te określenia za bardzo upraszczają całość tematu. Co więcej „ASY” w odbiorze kojarzą się z kimś lepszym, a to nie jest prawda, bo ile osób, tyle przypadków. My w SPEKTRUM WRAŻLIWOŚCI używamy określeń wyłącznie neutralnych, żeby nie dopisywać żadnych dodatkowych znaczeń, czy własnych opinii do tego zaburzenia. Wszyscy jesteśmy raz Asami, raz osobami z poważniejszymi deficytami, ale przede wszystkim jesteśmy osobami godnymi szacunku, mamy zielone, niebieskie oczy, jesteśmy wysocy, niscy, otyli i szczupli lub mamy cechy spektrum autyzmu.

A jakie objawy zespołu Aspergera można zaobserwować u dorosłych?

Zespół Aspergera diagnozowano najczęściej u dzieci w wieku pomiędzy 8 a 11 lat. Istnieje jednak zestaw charakterystycznych zachowań, na podstawie których można przypuszczać, że zespół Aspergera występuje także u osoby dorosłej.

Wskazywać na to mogą pewne objawy:

• problemy z rozumieniem zachowań i emocji innych ludzi,
• potrzeba izolowania się od kontaktów społecznych,
• brak umiejętności podtrzymywania rozmowy,
• trudność w utrzymać relacji na dłużej,
• trudności w pracy w grupie,
• silna reakcja na zapachy, dźwięki, zwłaszcza hałasy, a także dotyk,
• problemy z wyrażaniem własnych emocji,
• ton i moc głosu bywają nieadekwatne do sytuacji,
• brak zrozumienia żartów, sarkazmu, ironii, metafor
• trudności z wczuciem się w cudzy punkt widzenia lub brak zrozumienia położenia i odczuć innych osób,
• problemy z wykonywaniem prac manualnych, wymagających skupienia,
• zaburzenia obsesyjno-kompulsywnych (np. wielokrotne sprawdzanie, czy kran jest zakręcony, wracanie do domu, by upewnić się, że drzwi są poprawnie zamknięte),
• nietypowe zainteresowania

Należy zaznaczyć, że znacznie trudniej jest zdiagnozować zespół Aspergera u dorosłych niż u dziecka. Ma to związek z tym, że dorosły zdążył już głównie poprzez maskowanie (udawanie) przystosować się do pewnych reguł życia w społeczeństwie. Jednak, co warto zauważyć, pewne typowe objawy pozostają z człowiekiem do końca życia. Należy do nich – przede wszystkim: obsesyjne zainteresowanie konkretną dziedziną wiedzy, odmienne rozumienie funkcji społecznych, trudności w rozumieniu stanów emocjonalnych,  co może u osób z zespołem Aspergera niekiedy prowadzić do poczucia wycofania, depresji, lub zachowań agresywnych. Osoby z AS normalnie pracują, są w związkach i mają dzieci.

Kto diagnozuje zespół Aspergera?

Aby zdiagnozować zespół Aspergera u dorosłych, potrzebna jest opinia psychiatry i psychologa, a czasem również logopedy. Żadne testy krwi ani moczu nie są w stanie wykryć tego zaburzenia. Diagnostyka zaburzenia jest w pełni oparta na wywiadzie lekarskim, przy czym daną diagnozę musi zawsze zweryfikować kilku specjalistów. Lekarz specjalista powinien uwzględnić to, czy podobne objawy towarzyszyły pacjentowi już w okresie dzieciństwa, czy też pojawiły się dopiero w okresie dojrzewania lub okresie dorosłości. Jeśli typowe dla zespołu Aspergera symptomy miały miejsce w dzieciństwie, prawdopodobieństwo takiej diagnozy jest bardzo wysokie. Natomiast, jeśli niepokojące objawy pojawiły się dopiero w okresie dorosłości, może to wskazywać na inne zaburzenia.

Zespół Aspergera i test AQ i M-CHAT

Jeśli podejrzewacie u siebie lub u kogoś bliskiego zespół Aspergera, możecie zainteresować się testem AQ, czyli testem przesiewowy, stworzonym przez Simona Baron-Cohena oraz Centrum Badań nad Autyzmem w Cambridge. Jest on dostępny za darmo w internecie i rekomenduje się jego wykonywanie dorosłym oraz młodzieży, oprócz wizyty u specjalisty.

Kolejnym testem, na który warto zwrócić uwagę, jest tzw. M-CHAT, który pomaga wykrywać zespół Aspergera u dzieci. On również jest darmowy i składa się z dwóch części. Na początku należy wypełnić kwestionariusz M-CHAT-R – jeżeli jego wyniki wykażą, że jest średnie prawdopodobieństwo, trzeba wypełnić kolejną jego część, czyli M-CHAT-R/F, który pokaże, że należy udać się na diagnozę i konsultacje do specjalistów. 

Pamiętać należy bowiem, że zarówno test AQ, jaki i M-CHAT pomagają jedynie we wstępnym rozpoznaniu, a ostateczną diagnozę wystawiają specjaliści i jest to już teraz tylko diagnoza na spektrum autyzmu, a nie Zespołu Aspergera (dokładnie przeczytasz o nowych wytycznych dotyczących ICD-11 w artykule na blogu pt.: Spektrum autyzmu – pojęcie trudne do zrozumienia).

 Czy zespół Aspergera się leczy?

Zespół Aspergera nie jest chorobą, dlatego też nie leczy się go. Terapia pomaga łagodzić objawy i uczy strategii radzenia sobie w trudnych sytuacjach.

Jakie terapie i metody stosuje się w przypadku diagnozy (spektrum autyzmu) zespołu Aspergera?

Wykorzystuje się tutaj najczęściej kilka jej rodzajów, a więc terapię: behawioralną, behawioralno-poznawczą, integracji sensorycznej (SI), oraz trening umiejętności społecznych (TUS).

Terapia behawioralna/stosowana analiza zachowania

Celem terapii behawioralnej jest nauczenie adekwatnych zachowań, rezygnując z tych, które są powszechnie nieakceptowane w społeczeństwie.

Trening umiejętności społecznych (TUS)

Trening umiejętności społecznych to zajęcia, które odbywają się w ramach terapii behawioralnej. Mogą być to zajęcia indywidualne i grupowe. Ich uczestnicy uczą się, w jaki sposób należy rozmawiać, wyrażać swoje poglądy i krytykę (często poprzez odgrywanie scenek) oraz jak zachowywać się podczas zawierania nowych znajomości.

Terapia behawioralno-poznawcza

Terapia behawioralno-poznawcza zakłada, że zachowanie każdego człowieka jest zależne od jego uczuć i myśli. Pacjent nauczy się, czym są emocje i dlaczego ludzie zachowują się w pewien sposób, w konkretnych sytuacjach. Jej celem jest zmiana myślenia o sobie oraz o otaczającym go świecie.

Integracja sensoryczna (SI)

Zajęciach z integracji sensorycznej mają na celu poprawę motoryki i koordynacji ruchowej dziecka, a także przeciwdziałanie nieprawidłowościom sensorycznym. Podczas zajęć często wykorzystuje się różne przedmioty, jak np. huśtawki, trampoliny, piłki oraz różne materiały, o zróżnicowanych fakturach – służą one do odpowiedniej stymulacji poszczególnych zmysłów.

Podsumowanie

Zespół Aspergera to nazwa, która coraz rzadziej jest używana. Od 2021 roku mówimy już zbiorczo o cechach, objawach, przyczynach zaburzeń neurorozwojowych nazywając je po prostu spektrum autyzmu.

Czy osoby ze spektrum autyzmu mogą odnosić życiowe sukcesy? Bezsprzecznie tak. Sama uważam, że moje unikatowe umiejętności w dużej mierze zawdzięczam ciężkiej pracy, ale też cechom spektrum autyzmu. Nie chciałabym popaść w zachwyt nad moim przypadkiem spektrum, ale jako dorosły człowiek wiem, jak często pomógł mi w nietypowych rozwiązaniach jakichś sytuacji czy skupieniu się nad trudnym projektem. Jako przedsiębiorczyni wykorzystuję maksymalnie te zasoby.

Polecane Kursy